Að takast á við streitu
Streita verður sífellt stærri hluti af daglegu lífi okkar. Ef þú finnur stöðugt fyrir streitu þá er þessi grein fyrir þig. Í henni má finna ráðleggingar til að stjórna streitu en þær fann ég í nokkrum bókum [1,2] og greinum.
Streita getur verið góð fyrir þig. Hún getur hvatt þig til aðgerða. Góð streita (eustress) er sú tegund streitu sem við finnum fyrir þegar við erum spennt. Þú hefur áhyggjur og finnur fyrir adrenalíni en það er mjög gott fyrir þig og það getur aukið framtakssemi þína. Neikvæð streita (distress) er það sem flestir vísa til þegar þeir tala yfirleitt um streitu. Langvarandi neikvæð streita getur haft mikið af óæskilegum aukaverkunum. Hugtakið streita lýsir viðbrögðum sem einstaklingurinn upplifir þegar heilinn skynjar ógnandi aðstæður. Það eru viðbrögð við einhverju sem hefur kannski ekki einu sinni gerst eða getur aldrei gerst en hugmyndin um að það gæti hafa gerst eða gæti gerst getur valdið því að þú og líkaminn þinn bregðist við á neikvæðan hátt. Langvarandi vanlíðan getur haft mikið af óæskilegum aukaverkunum.
Langtíma líkamleg, tilfinningaleg og sálræn áhrif geta sett heilsu þína í hættu. Þegar þú ert undir álagi setur undirstúkan þín af stað viðvörunarbjöllur í líkama þínum og hvetur nýrnahetturnar til að losa um adrenalín og kortisól [3] en kortisól hefur verið tengt aukinni matarlyst og það getur verið ástæða þess að streita fær fólk til að borða of mikið [4]. Kortisól er einnig óvinur ónæmiskerfisins [5]. Að auki er það mjög þreytandi að vera stressaður og hátt streitustig getur einnig valdið þunglyndi og kvíða. Fólk sem er undir streitu snýr sér oft að áfengi, sígarettum eða öðrum lyfjum til að takast á við streituna.
Getum við virkilega lært að stjórna streitu? Með viðeigandi tækni við streitustjórnun getur þú lært að stjórna streitu og tilfinningum þínum. Ef streita hefur hins vegar mikil áhrif á líf þitt er alltaf gott ráð að leita til sálfræðings. Tilgreindu helstu uppsprettur streitu í lífi þínu og byrjaðu að skipuleggja streituvaldandi verkefni fyrir fram. Slæmt skipulag getur ýtt undir streitu. Ef þú hefur allt of mikið að gera verður þú að hafa stjórn á vinnuálagi þínu og þar er skipulag mikilvægt. Þú þarft að forgangsraða verkefnum, einbeita þér að þeim mikilvægustu og lágmarka vinnu við minna mikilvæg verkefni. Gerðu verkefnalista (To do list). Búðu til raunhæfa áætlun og ekki skuldbinda þig í of mikið. Ekki leggja of seint af stað í vinnuna, skólann eða í próf. Þú vilt mæta aðeins fyrr til að undirbúa þig andlega.
Slökun á einnig stóran þátt í að takast á við streitu. Taktu reglulega hlé. Einföld leið til að slaka á sjálfur er með andardrættinum. Þegar þú andar inn og út skaltu nota magavöðvana til að stjórna öndun þinni. Ég mæli með hugleiðsluforritum eins og Calm, Headspace og Breathe.
Það er líka mikilvægt að sofa nóg. Forðastu örvandi efni eins og orkudrykki, te, kaffi og kók sem öll innihalda koffín. Forðastu að sofa á daginn og borða seint á kvöldin. Farðu í heitt bað 1-2 klukkustundum áður en þú ferð að sofa [6].
Bjartsýni getur einnig hjálpað til við að takast á við slæmar og streituvaldandi aðstæður. Samkvæmt dr. Leah Weiss, prófessor við Stanford háskóla, getur hver sem er lært að vera bjartsýnn - galdurinn er að finna tilgang í leik og starfi [7] og auk þess benda rannsóknir til þess að það sé kostur að vera bjartsýnn. Reyndu að sjá það góða í öllum aðstæðum. Ekki mikla hlutina fyrir þér. Að hugsa um hræðilegustu afleiðingarnar eða hafa neikvæðar hugsanir getur leitt til mikils álags, kvíða og þunglyndis. Þú munt trúa þínum eigin sögum, jafnvel þó að engin raunveruleg ógn sé til staðar.
Tilvísanir:
1 Gladeana McMahon, No More Stress! Be Your Own Stress Management Coach, First published in 2011 by Karnac Ltd.
2 Brian Lomas, The Easy Step by Step Guide to Stress and Time Management, First Published in 2000 by Rowmark Ltd.
3 https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/stress-management/in-depth/stress/art-20046037 (sótt 09.10.2020)
4 https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/why-stress-causes-people-to-overeat (sótt 09.10.2020)
5 https://askthescientists.com/stress-immunity (sótt 09.10.2020)
6 https://neurosciencenews.com/sleep-bath-14533 (sótt 09.10.2020)
7 https://www.nbcnews.com/better/health/how-train-your-brain-be-more-optimistic-ncna795231 (sótt 09.10.2020)